Verbeeld je het oorverdovende geluid dat bij dit schilderij hoort. Rechts de meedogenloze stem van de bevelhebber die vanaf zijn briesende paard een executie beveelt. In het midden de kreten van de brute krachtpatsers die het bevel uitvoeren. Links het schreiende kind tussen gesnik en droeve tranen. Op verschillende manieren zijn mensen betrokken bij de executie van Jezus. Op uiteenlopende wijze gaan wij om met de pijnlijke realiteit van lijden en dood. Hoor dan de volslagen stilte van de mens die gaat sterven. Hij verzet zich niet, hij geeft zich over. Het lijkt wel of hij verder kijkt dan dit moment. Is het denkbaar dat je zelfs op dat moment durft te hopen?
Kruisoprichting
Soms, als gij zwijgt en uit het venster schouwt
grijpt mij uw schoonheid als een wanhoop aan,
een wanhoop door geen troost te blussen,
niet door te spreken, niet door te kussen,
even groot als mijn bestaan, en even oud.
Dat ik u zien moet en u niet kan zijn,
van u gescheiden door mijn eigen ogen,
dat gij daar zit, zo buiten mij geboren,
het doet als een geboorte pijn.
Wanneer gij zwijgt en uit het venster ziet
komt soms de wind en hij beweegt uw haren,
die aan de boorden van uw voorhoofd staan
als aan een stilstaand water oeverriet.
Soms komt een wolk de hemel langs gevaren,
ik zie de schaduwen over uw ogen gaan.
Dan is het mij alsof gij eeuwig zijt,
of ik maar even bij u leven mag,
alsof mijn tijdelijkheid mij van u scheidt,
dan wendt uw hoofd zich om, ik zie uw lach.
Kruisoprichting
Rubens heeft dit schilderij gemaakt voor de ondertussen afgebroken Walburgiskerk in Antwerpen. Tijdens het Franse bewind is het werk naar Parijs gebracht. Toen het na de val van Napoleon terug naar Antwerpen kwam, kreeg het een plaats in onze kathedraal. Het halfreliëf dat oorspronkelijk onder het schilderij prijkte, is vandaag ook te bewonderen in dit kerkgebouw. Het is opgenomen in de altaarconstructie van Rubens’ Tenhemelopneming van Maria.
Kruisoprichting
Dit enorme drieluik barst van de activiteit en beweging. Dit was nieuw in de ogen van Rubens’ tijdgenoten. Rubens kiest er in dit werk voor een beeld te creëren dat je bij de keel grijpt. Daarvoor doorbreekt hij de verwachtingspatronen van de toeschouwer. Bijvoorbeeld in de opbouw van het drieluik. Normaal is zo’n drieluik een combinatie van drie verschillende taferelen: een in het midden en een op elk van de zijluiken. Hier niet. De drie luiken verbeelden één scène. Het geheel is zo geschilderd dat je zelfs van op grote afstand in het tafereel gezogen wordt. Je bent erbij als de commandant zijn moorddadige bevelen schreeuwt. Je hoort zijn paard briesen. Je voelt hoeveel moeite het kost om het kruis rechtop te plaatsen. Je deelt in de verslagenheid van Jezus’ familie en vrienden.
